Beslenme, yaşamsal bir gereksinim olup temel bir hak, temel bir sağlık hizmeti olarak kabul edilmektedir. Sağlıklı beslenme yeterli ve dengeli beslenme anlamına gelmektedir. Vücudun mevsim değişimlerinde gereksinimde farklılıklar olabilir. Örneğin, sıcak havalarda daha fazla suya, kış mevsiminde ise vücut ısı denetimini sağlayabilmek için daha fazla karbonhidratlı ve yağlı besinlere gereksinim duyulabilir.Mevsimlere göre besinlerde de farklılıklar vardır, dolayısıyla, yeterli ve dengeli beslenme seçeneklerini düzenlerken bu farklılıkları gözetmek gerekir. Sağlıklı beslenme için mevsiminde bol bulunan sebze ve meyvelerin tüketimine özen göstermek de önemli bir konudur.
Soğuk havalarda dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da bağışıklık sisteminin güçlendirilmesidir. Kış mevsiminde hastalıklardan korunmak için güne iyi bir kahvaltıyla başlamak hem metabolizmanın hızlanmasını hem de bağışıklık sisteminin iyi çalışmasını sağlayacaktır.
Sebze ve meyveler bağışıklık sisteminim güçlendirilmesini sağlayan ve kış döneminde artan vitamin ve mineral ihtiyacının karşılanmasına yardım eden oldukça önemli besin gruplarıdır. Bu grup besinler vitamin ve minerallerin önemli kaynakları olmalarının yanında antioksidan özellik gösteren ve kış ayları boyunca vücutta birikecek toksinlerin uzaklaştırılmasında görev alan A, C, E vitaminleri ile yine antioksidan özellik gösteren bazı bitkisel kimyasalların da önemli kaynaklarıdır. Özellikle koyu yeşil, sarı, turuncu, kırmızı ve mor sebze ve meyveler (ıspanak, karalahana, brokoli, pazı, roka, yeşil soğan, sivri biber, Brüksel lahanası, turp, şalgam, pancar, kereviz, domates, havuç, limon, kuşburnu, elma, kivi, portakal, mandalina gibi) beslenme düzeni içerisinde sıklıkla yer almalı, her gün minimum 5 - 6 porsiyon tüketilmelidir. Yazın bolca tüketilen salata kışında öğle ve akşam yemeklerinin vazgeçilmez yiyeceklerinden biri olmalı, sebze çorbaları hem sıvı alımını artırmak hem de vitamin gereksinimini karşılamak için tüketilmelidir.
Vücut direncinin azalmasıyla baş gösteren grip ve nezleden korunmak için kuşburnu, maydanoz, kırmızı ve yeşil sivri biber, roka, kivi, portakal, mandalina ve limon gibi C vitamini yönünden zengin meyve ve sebzelerin tüketimi kış aylarında daha fazla olmalıdır.
C vitamini kaybını önlemek için salatalar ve meyve suları tüketilmeden hemen önce hazırlanmalıdır. Ayrıca C vitaminin vücutta deposunun olmadığı unutulmadan ihtiyaç dahilinde tüketilmelidir. Hem bağışıklık sistemini güçlendiren hem de besin öğesi içeriği nedeniyle kış mevsiminin vazgeçilmez yiyeceklerinden olan kuru baklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, barbunya gibi) bu aylarda özellikle haftada 2 - 3 kez mutlaka tüketilmelidir.
Süt ürünlerinden yoğurt, bağışıklık sistemini güçlendirerek birçok hastalığı önleyici etkiye sahiptir. Yoğurdun ve yoğurt üretiminde kullanılan laktik asit bakterilerinin bağışıklık sisteminin baskılanması nedeniyle oluşan enfeksiyonları, gastrointestinal sistem hastalıklarını ve kanseri önleyici etkileri bulunur. Bu nedenle günlük olarak süt ve peynir gibi diğer süt ürünleriyle birlikte en az 2 - 3 porsiyon olacak şekilde yoğurt tüketimi sağlanmalıdır.
Et ve et türevleri, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, tahıllar, pekmez ve kuru meyvelerde bulunan demir; kuru baklagiller, yağlı tohumlar, rafine edilmemiş tahıl taneleri ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunan magnezyum; balık ve diğer deniz ürünlerinde bulunan selenyum; et, karaciğer, yumurta, deniz ürünleri, süt ve ürünleri, kuru baklagiller, yağlı tohumlar ve tahıllarda bulunan çinko güçlü bir bağışıklık için gerekli minerallerdir. Yeterli ve dengeli bir beslenme programı bağışıklık sistemini olumlu yönde etkileyecek bütün besin öğelerinin de alınmasını sağlayacaktır.
Beslenme düzeninde besin gruplarının (süt – et – sebze - meyve ve tahıllar) dengeli dağılımı beslenmenin temelini oluşturur. Özetle; kış aylarında hastalıklardan korunmak için dengeli beslenmek, yeterli ve dengeli sıvı tüketmek, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı ve yeterli uyumak,mevsim şartlarına uygun giyinmek, elleri sık sık yıkamak kişisel hijyene önem vermek, kapalı ortamları havalandırmak önemlidir. Kış sebzeleri olan pırasa, ıspanak, kereviz ve lahana gibi çeşitlere sofranızda yer vermelisiniz. Kahvaltı konusunu kış aylarında da ihmal etmemek gerekiyor. Her gün düzenli kahvaltı yaparak daha dinç ve sağlıklı bir vücuda sahip olmak mümkün. Kış mevsiminde sebze ve meyve çeşitlerinden yararlanarak hem formunuzu korumak hem de sağlıklı kalmak mümkün. Sebze ve meyveleri posası ile birlikte tüketmek bağırsak faaliyetlerini artırarak daha kolay bir sindirim sağlar. Havuç, brokoli, maydanoz, kabak ve elma tüketmeye özen göstermek gerekir.
İYİ BESLENİN SAĞLIKLI KALIN.
UZM. DYT G. ELEM KAYA
KEŞAN DEVLET HASTANESİ