Serviks kanseri, dünya genelinde kadınları en
çok etkileyen, etkili tarama yöntemleriyle erken tanınıp tedavi edilebilen ve
böylelikle hastalığa bağlı ölüm oranlarının büyük oranda azaltılabildiği kanser
türlerinden biridir. Ocak ayı Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık Ayı olarak
belirlemiş olup dünyanın birçok ülkesinde hastalığa dikkat çekmek üzere çeşitli
etkinlikler düzenlenmektedir.
Rahim Ağzı Kanseri Neden Önemli?
ü Rahim
ağzı kanseri önlenebilen bir hastalıktır.
ü Rahim
ağzı kanseri erken teşhis edildiğinde %100 tedavi edilebilir bir kanser
türüdür.
ü Rahim
ağzı kanserinden ölüm tamamen engellenebilir durumdadır.
ü Düzenli
rahim ağzı kanseri taramasından geçen bir kadının, rahim ağzı kanserinden
ölmeyeceği söylenebilir.
Risk faktörleri: Aşağıdaki
özelliklere sahip bir kadınsanız, rahim ağzı kanseri için yüksek risk altında
olabilirsiniz:
ü 30
yaşın üzerinde olup tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV) ve/veya cinsel
yolla bulaşan diğer enfeksiyonlarınız var ise. (HPV, rahim ağzı kanseri de
dahil olmak üzere en az altı kanser türüne neden olabilen, cinsel yolla bulaşan
yaygın bir virüstür.)
ü Erken
yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başladıysanız.
ü Birden
fazla seks partneriniz var ise.
ü Düzenli
şekilde rahim ağzı kanser taramaları yaptırmıyor iseniz.
ü Sigara
içiyorsanız.
ü Meyve
ve sebzeyi az tüketmek şeklinde bir beslenme alışkanlığınız var ise.
ü Düşük
sosyoekonomik düzeye mensup iseniz.
ü Uzun
süre (5 yıldan fazla) doğum kontrol hapı kullanma öykünüz var ise.
ü Zayıflamış
bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi) söz konusu ise.
ü Aşırı
kilolu veya obez iseniz.
ü Rahim
ağzı kanseri olan bir kız kardeş veya anne gibi yakın bir akrabanız varsa.
ü Doğumdan
önce dietilstilbestrol'e (DES) maruz kalmış iseniz.
Belirtileri: Rahim
ağzında kanser öncesinde gelişen değişiklikler genellikle belirti vermeyip
ancak pelvik muayene, Pap testi ve HPV testleri ile erken dönemde tespit
edilebilmektedir.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle karşılaşırsanız hemen bir sağlık
uzmanına başvurunuz:
ü Vajinadan
artan miktarda veya alışılmadık türde akıntı geliyorsa
ü Sırt,
bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı gözleniyorsa
ü Yorgunluk,
kilo kaybı, iştahsızlık gelişmişse
ü Tek
ya da iki bacakta şişkinlik varsa
ü İdrar
yaparken ağrı gözleniyorsa
ü Normal
adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif kanama oluyorsa
ü Normalden
daha uzun süren veya daha ağır olan âdet kanaması söz konusu ise
ü Cinsel
ilişki sırasında veya sonrasında kanama veya ağrı gözleniyorsa
ü Menopoz
sonrası kanama izleniyorsa.
Erken Teşhis
Tarama ve erken teşhis ile tedavisi yüzde yüz
mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanserden ölüm nedenleri arasında çok
geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanseri HPV ile ilişkili olan en yaygın
hastalıktır. Neredeyse tüm rahim ağzı kanserleri HPV enfeksiyonu nedeniyle
gelişmektedir. HPV ayrıca kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız boşluğu
kanserlerine de neden olmaktadır. HPV’nin tespiti, erken dönemde rahim
ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret ederek kanser teşhisini
kolaylaştırmaktadır. Günümüzde rahim
ağzı kanserini önlemeye veya erken bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş
iki tarama testi yaygın şekilde kullanılmaktadır.
ü Pap
testi (veya Pap smear), uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı kanserine
dönüşebilecek olan prekanseröz durumları (rahim ağzındaki hücre değişiklikleri)
arama esasına dayanır.
ü HPV
testi ise bu hücresel değişikliklere neden olabilecek virüsün (insan papilloma
virüsü) rahim ağzı hücrelerinde tespiti esasına dayanan bir testtir.
ü Her
iki test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup aynı anda yapılmaktadır.
Rahim ağzı kanseri Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ
tarafından) “önlenebilen bir ölüm nedeni” olarak tanımlanmaktadır. Bu gerçekten
hareketle tehlikeli olmasının yanında önlenebilir bir kanser olma özelliğini
taşıyan bu hastalık için tüm dünyada tarama yapılması ve her ülkenin kendi
kontrol politikasını oluşturması önerilmektedir. Ülkemizde uygulanan ulusal
kanser tarama programı uyarınca, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65 yaş
aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap Testi uygulanmaktadır.
Pozitif olgular teşhis merkezlerimize ileri tetkik için gönderilmektedir.
Tarama Testleri Nerelerde Yapılabilir?
Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları
ÜCRETSİZ olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM,
Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Toplum Sağlığı Merkezlerinde (TSM) ve
Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM) yapılmaktadır.
Bakanlığımız ve Bilim kurulunun hazırlamış
olduğu COVID-19 pandemisinde Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Rehberi doğrultusunda
gerekli önlemler alınarak kanser taramaları devam etmektedir.
Tedavi
ü Rahim
ağzı kanseri ameliyat, radyasyon ve kemoterapi ile tedavi edilir. Bu tedavi
seçenekleri hastanın durumuna ve ihtiyacına göre tek başına veya birbiriyle
kombinasyon halinde verilebilir.
ü Tedavi
kanserin evresine, tümör hücrelerinin türüne ve tıbbi durumunuza bağlıdır.
Korunma
Günümüzde etkin tarama testlerinin ve İnsan
Papilloma Virüs (HPV) enfeksiyonlarını önleyici aşının varlığı sebebiyle rahim
ağzı kanseri yüksek oranda önlenebilir durumdadır. Rahim ağzı kanseri erken
tespit edildiğinde, yüksek oranda tedavi edilebilir ve uzun süre hayatta kalma
ve iyi yaşam kalitesi ile ilişkilidir.
Korunmada dikkat edilecek hususlar şu şekilde özetlenebilir:
ü HPV’nin
en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek olan
aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki
kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir.
ü 30
yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak.
ü Güvenli
cinsel ilişki konusunda eğitim almak.
ü Cinsel
aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak.
ü Erkeklerin
sünnet olması.
ü Sigara
kullanmamak.
ü Sebze
ve meyvelerden zengin sağlıklı beslenmek.