EDİRNE İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ

AİK Faaliyet Çalışmaları Konulu Bilgi Notu

Akılcı İlaç Kullanımı nedir?

Akılcı İlaç Kullanımı genel anlamıyla halkın sağlığını ve toplumun çıkarını gözetmektir. Bunu detaylandıracak olursak aslında akılcı ilaç kullanımı, hastaya doğru tanının konması, sorununun dikkatlice tanımlanması, tedavi amaçlarının belirlenmesi, değişik seçenekler içinden etkinliği kanıtlanmış, hastanın kendisi ve yaşadığı toplum için en düşük maliyetli tedavinin seçilmesi, buna uygun bir reçete yazılması, hastanın tedavi konusunda bilgilendirilmesi, tedavinin sonuçlarının izlenmesi ve değerlendirilmesini kapsayan sistematik bir yaklaşım biçimidir.

Akılcı İlaç Kullanımı neden gereklidir?

Akılcı olmayan ilaç kullanımı, başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere tüm ülkelerin önemli bir sağlık sorunudur ve düzeltilmesi güç bir alışkanlık olarak kabul edilir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tahminlerine göre tüm ilaçların yarısından fazlası uygunsuz şekilde reçete edilmekte, dağıtılmakta ya da satılmaktadır. Türkiye’deki durum bu tahminlere paraleldir. Tüm dünyada yanlış şekilde, gereksiz yere, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı gibi nedenlerle ilişkili olarak çok çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. İlaçların akılcı olmayan kullanımının sonucunda ise; tedaviden yarar görülmemesi, istenmeyen ilaç etkilerinde artış, ilaç etkileşimleri, uygunsuz antibiyotik kullanımına bağlı gelişen antibiyotik direnci (ki en çok başımızı ağrıtan husus budur), ilaçların enjeksiyon biçiminde fazla ve steril olmayan biçimde kullanımına bağlı komplikasyon ve kan yolu ile bulaşan hastalık riskinde artış gibi sorunlarla karşılaşıyoruz. Bir diğer boyut da ekonomik sorunlardır; yüksek ilaç harcamaları sosyal güvenlik kurumlarına ağır bir yük getirmekte, geri ödeme konusunda ciddi sorunlara yol açmaktadır. Bu sebeplerle Akılcı İlaç Kullanımı konusunda dünyada çeşitli çözüm yolları üretilmeye, geliştirilmeye çalışılmaktadır. Ülkemizde de sınırlı parasal kaynaklara karşın, ilaca ayrılan payın büyüklüğü de göz önünde bulundurulursa, hastalığın ve hastanın durumuna uygun, akılcı tedavi yaklaşımlarının gerekliliği bir kez daha ortaya çıkmaktadır.

Akılcı İlaç Kullanımı’nın gerçekleştirilebilmesi için nelere dikkat edilmelidir?

İlacın akılcı kullanımında temel yaklaşım; ilacın gerektiği zaman, gereken nitelikte, gerektiği kadar ve gerektiği biçimde kullanılmasıdır. Bu süreç, devletin, ilaç endüstrisinin, başta hekim ve eczacılar olmak üzere sağlık personelinin ve toplumun akılcı davranmasına bağlıdır. Hangi ilacın kullanılacağına karar veren hekim, ilaçla ilgili hasta, hasta yakını, hekim ve diğer sağlık personeline danışmanlık hizmeti veren ve ilacı uygun şartlarda sağlayan eczacı, ilacı uygulayan hemşire veya hasta, akılcı ilaç kullanımında sorumlu olan kişilerdir. Akılcı İlaç Kullanımı’nda hekim, eczacı ve hasta (veya hemşire) üçgeninin ilk basamağı ise hekimdir. İlaç tedavisine karar vermeden önce mutlaka ilaç-dışı tedavi seçenekleri gözden geçirilmeli ve daima ilaç tedavisi ile birlikte diyet, egzersiz gibi gerekli yaşam biçimi değişiklikleri konusunda hasta uyarılmalıdır. Hastasının durumunu etraflı bir şekilde inceleyip tanı koyduktan sonra mevcut ilaçlar arasından en uygununu seçecek ve buna göre reçete yazacak olan sorumlu kişinin hekim olması nedeniyle, hekimin yükümlülüğü ve davranışı akılcı ilaç kullanımının temelini oluşturur. DSÖ tarafından hazırlanan iyi reçete yazma rehberinde, bilimsel bir ilaç seçimi için etkinlik, güvenlilik, uygunluk ve maliyet olmak üzere dört ölçüt önerilmektedir. Yani hekim reçete etmeyi düşündüğü ilacı seçerken, ilacın etkinliğine ilişkin kanıtlarını, tedavi hedefleriyle endikasyon uyumluluğunu, öngörülen tedavi süresince, özellikle kronik kullanımda kullanılması düşünülen ilacın istenmeyen etkilerini, hastanın aldığı 3 risk olup olmadığını, reçete edilmesi düşünülen ilacın kontrendikasyonlarını (kullanımının yasak olduğu), hasta hamile ise hamilelerde kullanılıp kullanılamayacağını, ilacın veriliş yolunun hasta için uygunluğunu ve son olarak ilacın hastaya günlük toplam maliyetini dikkate alarak seçimini yapmalıdır.

Akılcı İlaç Kullanımı, öncelikli olarak halkın sağlığını ve toplumun çıkarını gözetir. Bakanlığımız Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Daire Başkanlığı bünyesinde, İlimizde Akılcı İlaç Kullanımı Koordinatörlüğü kurulmuştur. Bu Koordinatörlükte yer alan temsilcilerimiz İlimizde çeşitli çalışmalar (Tarihi Geçen İlaçların Bertarafı projesiyle hastaların kullanmadıkları ya da miadı dolan ilaçların toplatılarak güvenilir bir şekilde imhasının sağlanması, En Çok Antibiyotik Reçete Eden Hekimlere Mektup, Pankart, Afiş, Broşür, Eğitimler vs.) yapmıştır. Edirne’de eczanelerden reçetesiz antibiyotik satışının önüne geçilmesinin yanı sıra, hekimlerin antibiyotik reçete yüzdelerinde de oldukça düşüş gözlenmesi neticesinde, gururla söylemek gerekirse, İlimiz 2016 yılında en az antibiyotikli reçete yüzdesine sahip ikinci il olmuştur. Bu konuda tüm hekimlerimize teşekkürü bir borç biliriz. Edirne halkımızın, akılcı ilaç kullanımı konusunda daha bilinçli hale gelmesi Koordinatörlüğümüzün temel hedefleri arasında yer almakta olup, bu yönde çalışmalarına devam edeceğini bildirmek isteriz.

TARİHİ GEÇEN İLAÇLARIN BERTARAFI PROJESİ

• “Tarihi Geçen Beşeri İlaçların Bertarafı” projemizle halkımızdan, son kullanma tarihi geçmiş yani miadı dolmuş ilaçların ilaç toplama kumbaraları ile toplanması Edirne Belediyesi ile naklinin sağlanması ve Edirne Valiliğimizce de çevreye, doğaya ve canlıya zarar getirmeyecek şekilde lisanslı tesislerde bertaraf edilmesi ve Şehrimizin doğasının ve halkımızın sağlığının korunması hedeflenmiştir.
• İlk etapta 30 adet “İlaç Toplama Kumbaraları” yapılmıştır.
• Öncelikle Aile Sağlığı Merkezlerine ve Hastanelerde hasta yoğunluğunun fazla olduğu acil polikliniklerine konulmuştur.
• Tarihi geçen ilaçların “İlaç Toplama Kumbaraları’ndan belirli periyotlarla, İl Sağlık Müdürlüğü’nden 2 yetkili ve Belediyden bir yetkili eşliğinde, tutanakla toplatılacaktır.
• Projemiz 2 (iki) yıl boyunca devam edecektir.
• Projemiz 18-20 Kasım tarihlerinde İstanbul Grand Cevahir Hotel Convention Center’da gerçekleştirilen ‘’Akılcı İlaç Kullanımı Koordinatörlükleri Değerlendirme Toplantısı’nda’’ sunulmuş, TİTCK Kurum Başkanı Dr. Hakkı GÜRSÖZ tarafından takdim edilen Teşekkür Belgesi almıştır.