Hepatit en basit anlamıyla
karaciğerin iltihabıdır ve pek çok nedene bağlı olarak oluşabilir. Bu
nedenlerin başında viral infeksiyonlar gelmektedir.
Edirne Sultan 1. Murat Devlet
Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Alper EKER Hepatit
hastalığının türleri, aşılama ve korunma yöntemlerine yönelik şunları kaydetti;
Viral
hepatitlere sebep olan farklı virus tipleri (A, B, C, D ve E) bulunmaktadır.
Dünyada yılda 1.4 milyon insanın bu virus tiplerine bağlı hastalıklardan öldüğü
tahmin edilmektedir.
Hepatit B virusundan korunmanın en
etkili yolu aşılanmaktır. Ülkemizde “Genişletilmiş Bağışıklama
Programı” içinde yer alan hepatit B kontrol programı kapsamında 1998
yılında hepatit B aşısı rutin çocuk aşılama takvimine eklenmiştir.
Hepatit D virusu sadece hepatit B
virusu infeksiyonu olan kişilerde hepatite yol açar. Bulaşma yolları hepatit B
ile benzer olup kronik hastalığa yol açabilmesi açısından önem taşımaktadır.
Hepatit B virusundan korunma hepatit D virusundan da korunmak anlamına gelir.
Hepatit
C infeksiyonundan korunmak için etkin bir aşı henüz mevcut olmadığı için
bulaşma yollarının iyi kontrolü ve hastaların bulunarak tedavi edilmesi son
derece önemlidir. En fazla 3-6 ay süren tedavilerle hastalar hepatit C
infeksiyonundan tamamen kurtulabilmektedirler.
Hepatit A kontamine su ve besinlerle
salgınlara yol açabilen, kötü hijyenik koşullar varlığında kolaylıkla
bulaşabilen bir hastalıktır. Çocukluk çağlarında hafif belirtilerle geçirilen
hepatit A infeksiyonu ileri yaşlarda daha ağır seyretmekte ve şiddetli
karaciğer hastalığıyla ölümlere yol açabilmektedir. Hepatit A infeksiyonundan
da aşı ile korunmak mümkün olup ülkemizde 2012 yılında
hepatit A aşısı çocukluk dönemi aşı takvimine alınmıştır.
Hepatit
E virusu fekal-oral (dışkıyla temas) yoluyla bulaşır, vahşi ve evcil
hayvanlarda bulunur ve akut infeksiyona neden olur. Erişkinlerde çocuklardan
daha sık görülür, hamilelerde daha ağır seyreder. Bağışıklığı baskılanmış
hastalardaysa kronik hepatit tablosu yapması açısından önem taşımaktadır.
HEPATİT
B:
Hepatit B, karaciğerin
iltihaplanmasına sebep olan, kan yolu ve cinsel ilişkiyle bulaşan bir virüs
hastalığıdır. Zaman içerisinde karaciğer hasarlarına ve karaciğer kanseri dahil
bir çok ağır hastalıklara sebep olabilir. HepatitB; Hepatit C ve HIV'den
farklıdır. Herhangi birinden hastalanmış olmak, diğerlerinden de hasta
olunacağı anlamına gelmediği gibi, diğerlerine karşı koruma sağladığı da
söylenemez.
Hepatit B Virüsü; hastanın kanında, tükrük,
meni ve vajinal sıvı gibi bazı vücut sıvılarında bulunabilir. Gelişmekte olan
ülkelerde Hepatit B, çoğu zaman doğumda anneden bebeğe veya aile bireylerinden
çocuklukta kan yolu ile açık yara ve çiziklerden bulaşmaktadır. Hepatit B şu
yollarla da bulaşır:
• Korunmasız cinsel ilişki ile,
• Kan transfüzyonuyla,
• Damar içi ilaç bağımlılarında aynı
enjektörün kullanılmasıyla,
• Kan bulaşmış jilet gibi kişisel eşyaların
ortak kullanımıyla,
Hepatit B; Hepatit C’den 10 kat,
HIV’den ise 100 kat daha bulaşıcıdır. Hepatit B vücut dışı ortamda 1 hafta
kadar yaşayabilir. Yani ortama kan döküldüğünde ya da kişisel eşyaya kan
bulaştığında orada bir hafta canlı kalabilir. Hepatit B göz yaşı, idrar, dışkı,
hapşırma, öksürük, kucaklaşma, tokalaşma, gıda paylaşımı gibi yollarla
bulaşmaz. Sivrisinek ısırması ile bulaşmaz.
Bütün hamile kadınlar hepatit B testi
yaptırmalıdır. Anne adayında hepatit B enfeksiyonu varsa, doğumdan kısa bir
süre sonra bebeğe uygulanacak aşı ve immunoglobulin enjeksiyonu ile anneden
çocuğuna Hepatit B geçişi engellenmelidir.
Hepatit B annenin çocuğunu emzirmesi
yolu ile bulaşmaz. Ancak meme ucunda çatlak, kanama varsa meme ucu bakımı ihmal
edilmemelidir. Hepatit B aşıları güvenli ve korunmada etkilidir. Partneri/eşi
hepatit B taşıyanlar aşılandıkları takdirde korunmuş olurlar. Herkese,
özellikle de hepatit B ile enfekte kan veya vücut sıvılarına maruz
kalanlara(sağlık personeli gibi) aşı ve bazı durumlarda immunglobulin önerilir.
Hepatit B aşısı hepatit B kaynaklı
karaciğer kanserlerini önler. Bu sebeple dünyada kansere karşı üretilen ilk
aşıdır. Doktorunuz tarafından başka türlü önerilmediği takdirde üç doz
uygulanması gerekmektedir (ilk doz 0. ay kabul edilip 0., 1. ve 6. ayda).
Kronik hepatit B’nin tedavisi
vardır. Ancak her insana aynı ölçüde fayda sağlanması beklenemez. Hepatit B
tedavisinin asıl amacı virüsü baskılamak ve karaciğere vereceği zararları
engellemektir. Hepatit B’li iseniz, düzenli hekim kontrolüne gitmelisiniz.
Hepatit B’li hastaların, alkol kullanması veya diğer hepatit formlarından
birine yakalanması durumunda karaciğer hasar riski yükselir. Hekiminize
danışmadan gelişigüzel ilaç kullanmayın. Alkol kullanımından kaçının.
Gelişigüzel bitki tedavi ve kürlerini denemeyin.
Hepatit B hastalığı için özellikle
önerilen bir yiyecek, içecek yoktur. Gereksiz yere kilo almamaya dikkat edin.
Eğer Hepatit B hastası ve aynı zamanda obezseniz kilolarınızdan kurtulmanız sizin için çok
önemlidir
HEPATİT C:
Hepatit C virüsü hepatit B virüsünden
farklıdır. Hepatit C hastası olmak Hepatit B’ye neden olmaz veya Hepatit B’ye
karşı sizi korumaz.
Hepatit C, kan ile temas sonucu,
virüsün kan dolaşımına girmesiyle bulaşır. Kan ürünleri kullanımı, Diş
tedavileri, Enjeksiyon iğnesi gibi damar
içi materyallerin birden çok kişi tarafından kullanılması ile bulaşır. 1996
yılından önce kan transfüzyonu yapılmış olan kişilerde görülebilir. Steril
olmayan tıbbi ve kozmetik malzemelerin kullanımı veya Steril olmayan malzemeler
ile dövme yapmak ve piercing kullanımı ile de bulaşır.Kan temasına sebep
olabilecek kültürel ritüeller ile de (dil altı kesilmesi, alna çizik atılması,
steril olmayan toplu sünnetler ve hacamat gibi) bulaşabilmektedir.
Hepatit virüslerinden korunmak için
diş fırçası, tıraş bıçağı gibi malzemelerin kişiye özel olması gereklidir.
Hepatit C cinsel yolla bulaşma ihtimali çok düşük olan bir enfeksiyondur.
Cinsel birleşme sırasında kanama olursa bulaşabilir. Sarılma ve öpme ise risk
faktörü değildir. Hepatit C hastası olan kişi ile yiyecek veya içeceklerin
paylaşılması, aynı ortamda bulunma ile herhangi bir bulaşma riski söz konusu
değildir. Hepatit C klozet veya yüzme havuzlarından bulaşmaz. Aynı şekilde
sivrisinek ısırması da hepatit C ‘ye neden olmaz
Hepatit C ‘nin anneden çocuğa geçme
riski oldukça düşüktür. Hepatit C ‘li anneler gönül rahatlığıyla çocuğunu
emzirebilirler. Hepatit C ilk bulaştığında bazı insanlarda grip benzeri
belirtiler gösterebilir ama Hepatit C ‘li birçok insanda uzun süre bir belirti
gözlenmez. Belirtiler virüs bulaştıktan uzun zaman sonra (15-20 yıl sonra)
görülmeye başlayabilir. Hepatit C hastalığı kronik karaciğer hastalıklarına,
siroza, kansere ilerleyebilir. Hepatit C karaciğer naklinin en önemli
nedenlerindendir.
Antikor testleri ( AntiHCV ) Bu
testin pozitif olması hayatınızın herhangi bir zamanında Hepatit C virüsüne
yakalandığınız anlamına gelir ama kesin olarak hala virüsü taşıdığınız anlamına
gelmez.
PCR testi :( HCV RNA) Bu testin
pozitif olması vücudunuzda Hepatit C virüsünü halihazırda taşıdığınız anlamına
gelir . Hepatit C tedavi edilebilir bir Ancak tedavi sonrası nüksedebilir.
Hepatit C hastalığı tedavisi gören her 4 kişiden 3’ü iyileşmektedir. Tedavinin
başarılı olduğu kişilerin kanında virus artık bulunmaz. PCR testi (HCV RNA)
kanda negatifleşir. Hepatit C için bir aşı bulunmamaktadır. Alkol kullanımından kaçınılmalıdır. Hepatit
C hastalarında alkol kullanımı karaciğer hasarının ilerlemesi için daha yüksek
risk demektir. Sigara karaciğer hasarının daha hızlı ilerlemesine neden
olabilir. Hekim önerisi olmadan gereksiz ilaç kullanılmamalıdır. Gereksiz ilaç
kullanımı, Hepatit C hastası insanlarda karaciğer hasarının artmasına neden
olabilir. Hepatit A, hepatit B ve
hepatit C birbirinden farklı hastalıklardır. Birbirine dönmez. Hepatit C hastalarının,
Hepatit A veya B enfeksiyonuna yakalanmaları karaciğer için kötü sonuçlara
sebep olabilir. Bu nedenle Hepatit C hastaları, Hepatit A ve B ye karşı
aşılanmalıdır. Hepatit C’li iseniz mutlaka bir merkezde takip edilmelisiniz.
Doktorunuzun önerdiği sıklıkta kontrollere gitmelisiniz. Unutulmamalıdır ki
hepatit C sessiz bir şekilde olumsuz sonuçlar doğurabilecek bir hastalıktır.
Düzenli kan takipleri yaptırmanız size uygun tedavinin, zamanında başlanmasını
sağlayacaktır.